सर्लाही । अनुसन्धानकर्ताहरूले कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) द्वारा संचालित स्टेथोस्कोपले केही सेकेन्डमा तीन प्रकारका मुटु रोग पत्ता लगाउन सक्ने बताएका छन् । स्टेथोस्कोपको आविष्कार सन् १८१६ मा भएको हो ।
डाक्टरहरूले यसलाई बिरामीको शरीर भित्रको आवाज सुन्न प्रयोग गर्छन् । बेलायती टोलीले यस्तै एउटा आधुनिक स्टेथोस्कोपको अध्ययन गरेको छ ।
टोलीले यो स्टेथोस्कोपले मुटुको विफलता, मुटुको भल्भ रोग र असामान्य मुटुको धड्कन तुरुन्तै पत्ता लगाउन सक्छ पत्ता लगाएका छन् ।
अनुसन्धानकर्ताहरूले यो उपकरण ʻगेम–चेन्जरʼ साबित हुन सक्ने र बिरामीहरूले छिट्टै उपचार पाउन सक्ने बताए । बेलायतभरि यो उपकरण प्रयोग गर्ने योजना छ ।
एआई स्टेथोस्कोपले कसरी काम गर्छ ?
एआई स्टेथोस्कोपमा छातीको माउन्टको सट्टा एउटा सानो उपकरण छ। यो प्लेइङ कार्ड जत्रो आकारको छ ।
यो उपकरणले माइक्रोफोनमार्फत मुटुको धड्कन र रक्त प्रवाहमा हुने थोरै परिवर्तन पनि पत्ता लगाउन सक्छ । यो मानव कानले सुन्न सक्दैन ।
यो उपकरणले इलेक्ट्रोकार्डियोग्राम (ईसीजी) परीक्षण पनि गर्छ। यसले मुटुको इलेक्ट्रोनिक संकेत रेकर्ड गर्छ र जानकारी क्लाउडमा पठाउँछ । यहाँ लाखौं बिरामीको डेटा एआई प्रयोग गरेर विश्लेषण गरिन्छ ।
यो एआई स्टेथोस्कोप अमेरिकी फर्म इको हेल्थले बनाएको हो ।
इम्पेरियल कलेज लन्डन र इम्पेरियल कलेज हेल्थकेयर एनएचएस ट्रस्टद्वारा गरिएको एक अध्ययनमा ९६ क्लिनिकका १२,००० भन्दा बढी बिरामीलाई यस एआई स्टेथोस्कोपद्वारा जाँच गरिएको थियो ।
यी बिरामीलाई यो एआई स्टेथोस्कोप प्रयोग नगरिएका १०९ क्लिनिकका बिरामीसँग तुलना गरिएको थियो ।
अनुसन्धानकर्ताका अनुसार १२ महिनाभित्र मुटुको विफलता भएका बिरामीमा एआई स्टेथोस्कोपले मुटुको विफलता पत्ता लगाउने सम्भावना २.३३ गुणा बढी थियो ।
त्यसैगरी यस उपकरणद्वारा असामान्य मुटुको धड्कन ढाँचा पत्ता लगाउने सम्भावना ३.५ गुणा बढी थियो । असामान्य मुटुको धड्कनले कुनै लक्षण देखाउँदैन तर स्ट्रोकको जोखिम बढाउन सक्छ ।
यो उपकरणको साथ मुटुको भल्भ रोग १.९ गुणा बढी सजिलै पत्ता लगाउन सकिन्छ ।
बिरामीको समयमै उपचार सम्भव
ब्रिटिश हार्ट फाउन्डेसन (बीएचएफ)का क्लिनिकल निर्देशक र सल्लाहकार कार्डियोलोजिस्ट डा. सोन्या बाबु नारायणले भने,ʻयो २०० वर्षभन्दा पहिले डिजाइन गरिएको साधारण स्टेथोस्कोपलाई २१ औं शताब्दीको लागि कसरी अपग्रेड गर्न सकिन्छ भन्ने कुराको उत्कृष्ट उदाहरण हो ।ʼ
उनले यस्ता आविष्कार धेरै महत्त्वपूर्ण रहेको बताए। प्रायः बिरामी आपतकालीन अवस्थामा अस्पताल पुग्दा मात्र रोग पत्ता लाग्छ ।
यी नतिजा म्याड्रिडमा आयोजित युरोपेली कार्डियोलोजी सोसाइटीको वार्षिक सम्मेलनमा हजारौं डाक्टरसमक्ष प्रस्तुत गरिएको थियो ।
अब यो नयाँ स्टेथोस्कोप दक्षिण लन्डन, ससेक्स र वेल्समा प्रयोग गर्ने योजना छ ।